Zawory kulowe – budowa, montaż i zastosowanie

Krany, zawory, rury, mufki i kolanka. Aby mieć styczność z zaworami, wcale nie trzeba być hydraulikiem. W domu, w ogrodzie, w samochodzie – zawory są wszędzie. Po sezonie zewnętrzne krany z wodą pozostawiamy otwarte, bowiem przezornie, chcąc uniknąć rozerwania rur, odcięliśmy dopływ wody. Jak? Zakręciliśmy odpowiedni zawór. Wielu z nas przynajmniej raz w życiu wykonało pracę typową dla hydraulika. Montaż zaworu tzw. podejścia wody pod zlewem do skomplikowanych czynności nie należy. Podobnie sprawy się mają z wymianą kranu ogrodowego czy wodomierza. We wszystkich tych przypadkach napotkamy popularne zawory kulowe. Co to takiego zawór? Jak działa zawór kulowy? Gdzie montowane są zawory kulowe kołnierzowe? Jakie mają zastosowanie?

Zawory – co to i do czego?

Zawór to proste urządzenie służące m.in. do zamykania otworów oraz regulowania przepływu cieczy lub gazów w rurach. Zawory mogą mieć rozmaite przeznaczenie i taki jest ich główny podział. Mamy zatem zawory zaporowe (szczelnie zamykające przepływ), regulacyjne, rozdzielające, zwrotne (zabezpieczają przed zmianą kierunku przepływu) oraz bezpieczeństwa (chronią instalacje przed nadmiernym wzrostem ciśnienia). Istnieje też podział ze względu na rodzaj ruchu tzw. zwieradła oraz sposób zmiany przekroju otworu przepływowego. W takim przypadku wyróżnia się zawory przykrywające (zawory wzniosowe, klapy, zawory membranowe), zawory zasłaniające (przesuwne, kurkowe i motylkowe) oraz zawory iglicowe. Na tym podział się nie kończy. Zainteresowani tematyką zaworów i ich klasyfikacją znajdą obszerną literaturę fachową, dzięki której ten temat przestudiują od a do z.

Zwykły kran w kuchni czy łazience też pełni rolę zaworu. Ten zawór czerpalny spełnia więcej niż jedną funkcję. Jest to zawór końcowy. Zamknięty kran jest zaworem zaporowym, bowiem szczelnie zamyka przepływ wody. Możemy nim przepływ wody również kontrolować, zatem pełni on także rolę zaworu regulacyjnego. Kran umożliwia naprzemienny przepływ wody ciepłej i zimnej, co zalicza go do grupy zaworów rozdzielających. Wokół nas najczęściej występują zawory kulowe, będące częścią każdej domowej instalacji wodnej, grzewczej czy gazowej.

Zawory kulowe – proste i skuteczne

Budowa i zasada działania zaworów kulowych jest wyjątkowo prosta. Jak sama nazwa wskazuje głównym elementem jest kula (także sfera lub jej wycinek) z otworem, która, ustawiona w odpowiedniej pozycji, zamyka przestrzeń otworu rury, uniemożliwiając przepływ cieczy lub gazu. Zawór kulowy jest zarazem zaworem obrotowym. Idealnie dopasowany element roboczy jest gwarantem długotrwałej szczelności zaworu oraz niezawodności działania. Jak obrotowy zawór kulowy jest zbudowany, zobaczycie klikając w link, który odsyła do zasobów wikipedii https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/58/Ball.PNG

Jeśli nie wiemy, z jakim zaworem mamy do czynienia, wskazówką może być to, że do zamknięcia zaworu kulowego wystarczy niewielki obrót dźwignią. Jeśli musimy wykonać jakąś ilość ruchów obrotowych, to na pewno nie mamy do czynienia z zaworem kulowym. Taka sytuacja będzie miała miejsce w zaworze tłokowym, w którym przepływ zamyka tłok. Może jednak zdarzyć się, że zawór po prostu jest niesprawny.

Zastosowanie zaworów kulowych

Szerokie zastosowanie zaworów kulowych wynika z ich prostej budowy, niezawodności działania oraz odporności na zużycie. Łatwość obsługi sprawia, że za ich pomocą odcięcie lub przywrócenie przepływu następuję bardzo szybko. Prosta konstrukcja umożliwia wykonanie szczelnych zaworów o niewielkich gabarytach, co jest istotnym walorem decydującym o ich szerokim zastosowaniu. Zawory kulowe wykazują się szczególną odpornością na działania rozmaitych cieczy – także żrących.

Montaż zaworu kulowego odcinającego dopływu wody ogrodowej, po srogiej zimie, może okazać się koniecznością, jeśli wcześniej nie zadbaliśmy o takie zabezpieczenie. Najgroźniejsze dla instalacji wodnych są temperatury nieco poniżej zera, bowiem wówczas zamarznięta woda powiększa swoją objętość nawet o 10%. To wtedy pękają rury.

Zawory kulowe kołnierzowe

W instalacjach przemysłowych oraz na przykład w przypadku przyłączy ciepłowniczych w domach wielorodzinnych spotkać możemy zawory kulowe kołnierzowe. Zawór kulowy kołnierzowy montowany jest za pomocą śrub. Ten typ podłączenia zaworu do instalacji zapewnia większe bezpieczeństwo w przypadku wysokich temperatur, ciśnień czy drgań. Mocowanie kurka możliwe jest dzięki specjalnym kołnierzom z otworami na śruby. Kurki kulowe kołnierzowe montowane są do rur, które również wyposażone są w podobne kołnierze. Rezygnacja z połączeń gwintowych na rzecz śrub wynika z potrzeby mocnego zespolenia zaworu z rurami instalacji.